Kakav je danas položaj LGBT zajednice u Srbiji?
Homoseksualizam kroz istoriju Srbije
Istorija homoseksualizma na Balkanu je veoma bogata, a gej kultura je posebno bila rasprostranjena među Starim Grcima. Ipak, ne moramo da idemo toliko daleko u prošlost, možemo da se osvrnemo na period najezde Turaka. Homoseksualizam je u srednjovekovnoj Evropi bio strogo kažnjavan, što se ne može reći za Srbiju tog perioda. Naime, naklonost ka istom polu, posebno ka mladim dečacima, bila je prihvaćena među vojnicima Osmanskog carstva, o čemu govore i svedočanstva o silovanjima dečaka. Danak u krvi se takođe može svrstati u ovu kategoriju, budući da su neki dečaci prodavani kao belo roblje i služili kao seksualni robovi turskim vojnicima. Beleške savremenika govore nam da je Istanbul tog doba bio nadaleko poznat po tzv. "kućama valjaka", javnim kućama koje su nudile seksualne usluge dečaka. Ni u Srbiji 19. veka, posle oslobođenja, homoseksualizam nije bio toliko prikriven, pa su u Beogradu postojale javne kuće s "orijentalnim merakom".
I među srpskim intelektualcima i političarima bilo je homoseksualaca, a poznato je da se kralj Petar I žalio da mu Mika Alas "pečati sina Đorđa odastrag". Za čuvenog Slobodana Jovanovića nikada se nije čulo da je bio u vezi sa nekom ženom, a najmoćniji homoseksualac u ne tako davnoj istoriji bio je general Petar Živković, bliski saradnik kralja Aleksandra Karađorđevića, koji je posle Šestojanuarske diktature 1929. godine postavljen na mesto predsednika Ministarskog saveta. Živković i njegovi oficiri slobodno vreme su provodili u pijančenju i orgijama, a u jednom svedočanstvu navodi se da je lepo građeni konjanik saopštio svom pretpostavljenom da ga je major Živković naterao da mu bude "aktivni partner u homoseksualnom odnosu".
U našoj bližoj istoriji, na osnovu Krivičnog zakona Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, od 1951. do 1977. godine za "muški protivprirodni blud" osuđeno je 500 muškaraca, od čega su neki osuđeni na uslovne kazne zatvora, dok su neki služili kraće zatvorske kazne.
Šta danas kažu zakoni Srbije o homoseksualizmu?
Kada je reč o pravima LGBT zajednice, zakoni u Srbiji samo delimično garantuju slobode i zabranjuju diskriminaciju. Iako je Srbija 2009. godine donela Zakon o zabrani diskriminacije, kojim se zabranjuje diskriminacija LGBT osoba, sam zakon je diskriminišući po pitanju prava na bračnu i vanbračnu zajednicu i usvajanje dece. Kada je reč o braku i istopolnoj zajednici, u Ustavu iz 2006. godine postoji prepreka za donošenje zakona o istopolnim brakovima jer se brak definiše kao zajednica muškarca i žene. U Zakonu o radu, Zakonu o visokom obrazovanju, Zakonu o radiodifuziji i Zakonu o javnom informisanju jasno je naglašeno da je zabranjena neposredna i posredna diskriminacija i mržnja ka osobama zbog njihove seksualne orijentacije i to je veliki korak napred.
Uslovi života LGBT zajednice u Srbiji
Uprkos naporima države da to umanji kroz zakone, odnos društva prema LGBT populaciji je i danas prilično negativan. Ipak, primećen je trend smanjenja članaka i izveštaja sa negativnim kontekstom i veći broj onih sa neutralnim ili afirmativnim kontekstom. Veliki broj javnih ličnosti, među kojima su muzičari i ličnosti iz sveta filma, uveliko pruža javnu podršku LGBT osobama i javno se zalaže za njihova prava, a te aktivnosti su posebno izražene tokom kampanje za određeni događaj kao što su Prajd, Međunarodni festival queer filma "Merlinka" i drugi.
Cilj Prajda u Srbiji
Nakon demokratskih promena, stekli su se uslovi da se u Beogradu održi prva Parada ponosa. To je i učinjeno 30. juna 2001. godine pod sloganom "Ima mesta za sve" ali, iako su se dogodile promene na političkom planu, stanje u društvu i dalje nije bilo pogodno za ovakvu manifestaciju. Osobe koje su se tog dana okupile na Trgu republike, napali su huligani i mnogi učesnici Prajda su tom prilikom povređeni. Posle više neuspešnih pokušaja održavanja manifestacije LGBT populacije, prva uspešna parada održana je 2010. godine, a posle četiri godine organizovana je i treća šetnja, koja je prošla bez većih incidenata.
S godinama pritisak i negodovanje društva polako opada i Beogradski prajd se uspešno organizuje bez nekih većih tenzija, što je zapravo i cilj ove manifestacije: skretanje pažnje na probleme sa kojima se suočavaju primadnici LGBT populacije, bilo da se radi o diskriminaciji, nasilju i drugom neprihvatanju od strane društva.
